نقد و بررسی
ارز مجازی از منظر عقل و شرع
همسوگرایی وضعیت اقتصادی با فطرت آدمی
همه انسانها بطور فطری به رفاه و راحتی علاقند هستند و بدنبال کسب و کاری مطمئن میباشند تا بوسیله آن مایحتاج زندگی و هزینههای آن را تامین کنند، اما در طی سالهای اخیر، با توجه به نوسانات بازار و حضور افراد بیتعهد و سودجو، سرمایه گذاری سخت شده و روند بازار به سمت اتفاقات ناگوار سوق پیدا کرده است.
در این بین بازارهایی پیدا میشود که علاوه بر عدم هویت شفاف، ریسک بالایی را هم در دل خود جا دادهاند که یکی از این بازارها بازار «پولهای غیرمتمرکز دیجیتال» میباشد.
پولهای غیرمتمرکز دیجیتال
به این معنی که مرکزی برای تولید این پول وجود ندارد هرچند بعضی از پولهای مجازی قابل تبدیل به پولهای دستوری کشورها هستند اما بعضی دیگر تنها در یک جامعه مجازی جریان دارند.
مضرات پولهای دیجیتال
این ارزها توسط هیچ بانک یا مؤسسه مالی یا حتی دولتی کنترل نمیشوند و کاملا غیرقابل ردیابی هستند مانند بیت کوین که یک پروژه نرمافزاری بدون هیچگونه مرجعیت مرکزی است، بیشترین آسیبپذیری بیت کوین ناشی از خطای کاربر است. ممکن است فایلهای کیف پول بیت کوینی که کلیدهای محرمانه لازم را ذخیره میکند، بطور تصادفی حذف، گم و یا دزدیده شوند.
دیدگاه دین نسبت به پول دیجیتال
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به عنوان بهترین الگوی جامعه انسانی و اسلامی در مسیر هدایت دیگران و دلسوزی برای آنان از هیچ کوششی دریغ نمیکرد. قرآن کریم در سوره توبه آیه ۱۲۸ میفرماید: «لَقَد جائَکُم رَسُولٌ مِن اَنفُسِکُم عَزیزٌ عَلیه ماعَنِتُّم حَریصٌ عَلیکُم بِالمُؤمِنینَ رَوُفٌ رَحیمٌ» (فرستادهای از جنس خود شما برایتان آمده که سختیها و مشقات شما بر او ناگوار است، نسبت به هدایت شما حریص است و نسبت به انسانهای باایمان دلسوز و مهربان است.)
لذا بعد از کنکاش در منابع دینی به این نتیجه میرسیم که اسلام بدنبال کمال انسانی فارق از هر شخصیت و ملیتی میباشد.
غرر به چه معنا است؟
حال یکی از مسائلی که در فقه اقتصادی مطرح است «قاعده غَرر» میباشد، چنانکه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از غرر نهی کردهاند. غرر را چه عدم علم به کیفیت و جهالت در معامله، چه خطر در زمینه معامله بدانیم، در این معاملات وجود دارد، به اذعان کارشناسان اقتصادی تاکنون کیفیت این معاملات به خوبی روشن نیست و احتمال ضرر و نوسانات شدید در این بازار وجود دارد، برخی از کارشناسان تعبیر به حباب ارزی دارند.
یکی از مصداقهای غرر فقهی این است که در این بازار هیچ مسئولیتی قابل پیگیری نیست و اگر برای مردم مشکلی رخ بدهد یا حاکمان این شبکه ارزش این ارز را کاهش بدهند مشخص نیست چه بلایی سر خریداران میآید؟!
رابطه اقتصاد و حرامخوری
در سوره نساء آیه ۲۹ میخوانیم: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَأْکُلُوا أَمْوالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْباطِلِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ تِجارَهً عَنْ تَراضٍ مِنْکُمْ وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللَّهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً»
اى کسانى که ایمان آوردهاید! اموال یکدیگر را در میان خود به باطل نخورید، مگر اینکه تجارتى با رضایت یکدیگر باشد. و خود (و یکدیگر) را نکُشید، همانا خداوند نسبت به شما همواره مهربان بوده است.
رمز اینکه نهى از قتل، «لا تَقْتُلُوا» بدنبال نهى از حرامخورى، «لا تَأْکُلُوا» آمده است، شاید آن باشد که سیستم اقتصادى ناسالم، زمینهى قیام محرومان علیه زر اندوزان و بروز درگیرىها و پیدایش قتل و هلاکت جامعه است.
همچنین در ماده ۳۶۱ قانون مدنی مشاهده میشود: خرید و فروش مال معین که وجود خارجی ندارد باطل است که در این معاملات عینی وجود ندارد که تعیین شود و این جهل به مبیع علاوه بر عدم تعیین، باعث بطلان معامله هم میشود.
چالشها و تهدیدها
ایجاد امکان پولشویی (به شیوههای متفاوت) و کاهش قابلیت کنترل بر انتقالهای مالی.
نظارت عمومی بین المللی بر عناصر اقتصادی یک کشور بخصوص عنصر سرعت گردش پول (در زمان تحریم).
اضمحلال زودرس برای تولیدکنندگان و اقتصادهای کوچک.
نوسانات و تغییرات قیمتی بالا ناشی از تعاملات صوری.
عدم پاسخگویی یک نهاد یا سازمان متمرکز در صورت وجود تخلف یا هرگونه مشکل.
همچنین توزیع ناعادلانه ثروت از جمله تهدیدهای بیت کوین برای نظام اقتصاد کشورها، چرا که در حال حاضر بیش از نیمی از حجم بازار این نوع پول متعلق به افراد معدودی است که در واقع سهامداران اصلی بیت کوین تلقی میشوند و از این طریق میتوانند، تحریمها، تهدیدها و مخاطراتی را به اقتصاد کشورهایی که بیت کوین در آنها رواج یافته تحمیل نمایند.
با الفبایت همراه باشید!!