theme wordpress
آموزشیهنری

مکاتب داستان نویسی_رئالیسم

با عرض سلام خدمت شما خوانندگان عزیز و گرامی.

با سری مقالات مکاتب داستان نویسی در خدمت شما هستیم. موضوعی که برای افراد دست به قلم و خوانندگان کتاب، موضوعی است حائز اهمیت و بسیار جالب.

امیدوارم ما را در ادامه همراهی کنید و نظرات خود را با ما درمیان بگذارید.

در ابتدا می پردازیم به تعریفی از کلمه مکتب و پس از آن به معرفی یکی از مکاتب داستان نویسی.

مکتب

مکتب اصولا مجموعه ای از ویژگی ها و خصوصیاتی است که شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر کشور، در ادوار مختلف، در ادبیات به وجود می آورد. این ویژگی ها و خصایص، آثار نویسندگان یک دوره را از آثار نویسندگان دوره‌ی بعد متمایز می سازد.

گفتنی است که هر مکتبی دنباله و نتیجه ی طبیعی مکتب قبل از خود و گاهی نیز واکنش و اعتراضیه ای علیه مکتب قبلی است.

این نکته قابل اشاره است که مجموعه ی خصوصیات و ویژگی هایی که معمولا در هر مکتبی وجود دارد، پرداخته و تدوین شده ی منتقدینی است که بعد از وقوع مکتب و سیر طبیعی آن، همه ی این نمودار ها را جمع آوری و به مکتبی اطلاق کرده اند و آن را از مکاتب دیگر مجزا ساخته اند.

اکثر آثار هر دوره که بدان مکتب وابسته اند، معمولا دارای همان خصوصیات و ویژگی ها هستند. در حقیقت، باید اشاره کرد که بیشتر پایه گذاران نخستین مکاتب از ویژگی های خاص آثار خود آگاه نبوده اند.بعضی از مکتب های هنری جهان معاصر، آگاهانه توسط تعدادی از هنرمندان به وجود آمده و بعد ها بیانیه‌ی ادبی و هنری آن ها تدوین و اعلام شده است.

مکتب و فلسفه

اصولا در پس هر مکتبی یک جهان نگری فلسفی نهفته و یا اینکه از دیدگاه های فلسفی تغذیه شده است. به دیگر سخن، قبلا یک مکتب فلسفی به وجود آمده و سپس در ادبیات نیز تاثیر گذاشته و آثاری با خصوصیات آن مکتب فلسفی در زمینه ی ادبیات نیز به وجود آورده است (مثل تاثیر فلسفه اگزیستانسیالیسم در ادبیات و یا مکاتب دیگر فلسفی.)
در این سری مقالات، مکاتبی بررسی می شود که ادوار مختلف داستان نویسی و به ویژه رمان را تحت تأثیر خود قرار داده و آثار متمایزی را به وجود آورده اند که علاقه مندان را به شگفتی وا میدارد.

رئالیسم

برخی از رمان نویسان بزرگ قرن نوزدهم، به ویژه در فرانسه، با تنویر پاره ای از کیفیتها و خصوصیات “تلطیف شده”ی آثارشان ( مسائل ظریف و حساس، ایده آلیستی . حالات سلحشورانه و غیره) که به نظر آنها واقعیتهای ملموس زندگی را با حس و حال رویاگونه ای در سایه قرار می داد، در مقابل مکتب رمانتی سیسم واکنش نشان دادند.

گوستاوفلوبر

در آثار گوستاوفلوبر حقایق رمانتیکی،به ویژه در رمان سالامبو(۱۸۶۲) او وجود داشت،که باز نمایی غریبی از گذشته کفر آمیز بود، ولی همه آنها با نوعی طنز رئالیستی سرشته شده بود. رمان مادام بوآری او را، از یک نظر، می توان نوعی داستان کیفری دانست که سرنوشت برای یک نفر، رویایی رمانتیک پیش می آورد. خود فلوبر نیز در نوشتن این رمان، حالت روحی شدیدی از رمانتی سیسم در خود حس می کرد و یا به تعبیر خودش، “مادام بواری، خود او بوده است”.

گوستاوفلوبر

استندال و بالزاک

این در حالی است که استندال و بالزاک هیچ نوع رویایی را پذیرا نبودند و زندگی را بی کسوت و حس و حال شاعرانه، با تلخی تیره و تار خود می نمایاندند.
خواننده با مطالعۀ ادبیات داستانی سترگ بالزاک ( او در عرض بیست سال، رمان ها و داستان های متعددی تحت عنوان کمدی انسانی منتشر ساخت) و نیز رمانهای استاندال در همان دوره از جمله سرخ وسیاه (۱۸۳۰) و صومعه پارم (۱۸۳۹) با توده‌ای از غرایز اساسی تر انسان و نیز جامعه ای برخورد می کند که علیه تعدادی از الهامات بشری درگیر شده اند و بالاخره پیروز  گردیده اند.

رئالیسم

این نویسندگان با رد و طرد شدید رمانتی سیسم، در تندروی‌هایی غرق شدند که “رئالیسم” را مترادف با نوعی بدبینی بی‌وقفه، جلوه گر می ساخت. آنها برای درست کاری یا ضعف انسانی هیچ نوع حقی قایل نشدند و در نهاد انسانی حتی ذره ای نیکی متصور نگشتند. اما در آثار هردو ی این نویسندگان غنا و توانایی مثبتی نهفته بود که دیدگاه بدبینانۀ آنها را نقض می کرد.

جورج الیوت

در انگلستان، جورج الیوت در رمان میدل مارچ (۷۲ – ۱۸۷۱) خود، زندگی انسان را باعطف توجه به فقر و نکبت حیات روستایی، بدبینانه نشان داد.

جورج الیوت

اگردر نظر بگیریم که “طبیعت” در آثار شعرای رمانتیکی، چون وردزورث نوعی از خیرخواهی الهی را بازتاب می داد، در رمان های رئالیست ها فقط جنبۀ “سرخی چنگ و دندان” مجال نمود پیدا کرده است.

جورج الیوت هیچ نوع اعتقاد به مشیت الهی را، چه از نوع مسیحی وچه از نوع وحدت وجودی، پذیرا نبود، اما از لابه لای آثار او نوعی اساس اخلاقی و توانمندی احساس می شود: شخصیت های آثار وی هرگز در منجلابی جز یأس و نومیدی غرق نمی شوند، چون آن ها دارای اراده آزادی هستند و یا آن را در خود جلوه گر ساخته اند.

تامس هاردی

آخرین رمان تامس هاردی، جود گمنام (۱۸۹۶)، ( تامس هاردی را باید بزرگترین رمان نویس بزرگ قرن نوزدهم نامید) جزمیت همه جانبه را همراه با مرز ها و محدوده های بد بینی نشان می دهد. در آن سوی رمان‌های او می توان از علم جدید، به خصوص در قلمرو زیست شناسی با دانشمندان معروفی چون چالز داروین و ت. اچ. هاکسلی سراغ گرفت که انسان را موجود آزادی می داند، که دارای اراده و قابلیت گزینش و انتخاب است.

از دیدگاه هاردی، انسان محصور نیرو های بدون فکر و کوری است که خود وی کمتر بر آنها غلبه دارد.

زئالیسم تامس هاردی

 

رئالیسم، با این مفهوم، در رمان نویسی قرن بیستم، تحرک پایایی پیدا کرد. اما چند نفر از نویسندگان این مکتب پا را فرا‌تر از هاردی نهادند و توش و توان همه جانبۀ انسان را در یک جهان متخالف همراه با بت‌هایی که انسان ها را به خاطر زندگی خودشان پایمال می کنند، تصویر کردند.

مثلاً رئالیسم در ادبیات داستانی اگزیستانسیالیستی قرن بیستم فرانسه، نه تنها انسان را شیطان زده و نکبت بار، بلکه پوچ هم نشان داد؛ زیرا وی قدرت و توان خود حقیقی خویش را از راه گزینش و انتخاب کاهش نمی داد.

کاربرد های رئالیسم

رئالیسم بارها در طرح‌های اصلاح‌گرایانه به کار گرفته شد و خوش بینی مطلوبی را بازتاب داد. رمان‌های جنگ، رمان‌هایی راجع به رنج‌ها و آلام مظلومین ( در حبس، در محلات فقیر نشین و در دولت‌های توتالیتری(تمامیت خواهی))، در واقع بررسی انحطاط و استخفاف انسان بود، انسانی که فریادی تلخ و گزنده علیه نظام‌های انسان ساخت، بر می کشید.

خشم در رئالیسم و ویژگی های دیگر آن

در همه این رمان ها رهیافت و رویکرد رئالیستی ناگزیرانه و جزئیات رئالیستی بسیار فراتر از تفضیلات رئالیست‌های نخستین بود. اما ماهیت خشمی که خواننده در پایان رمان تس دوربرویل (۱۸۹۱) از هاردی احساس می کرد با ماهیت خشمی که در پایان رمان‌های جنگل(۱۹۰۶) از آپتن سینکلر و در غرب خبری نیست (۱۹۲۹) از اریک ماریارمارک در او پدید می آمد، بسیار فرق می کرد.

قطعیت و جزمیت بدبینانه در رمان هاردی، شخصیت بشری را به درون رنج و سر خوردگی و خشم می راند و متناقضاً مقتضای سنی بود که فعلاً از مصایب و ستم و تعدیات چیزی نمی دانست.

در حالی که رمان‌های سینکلر و رمارک بازتابی از قرن بیستم بودند که منشأ همه بدبختی ها و اشتباهات را در اراده انسان جستجو می کردند و برنامه ای از تشخیص بیماری ها و بهبودی‌ها را پیش رو می نهادند.

 رمارک - رِئالیسم

جمع بندی رئالیسم در ادبیات

واقع‌گرایی ادبی یا رئالیسم ادبی (انگلیسی: Literary realism) بخشی از جنبش هنر رئالیستی بود که میانه‌های قرن نوزدهم با سردمداری نویسندگانی همچون استاندال وپوشکین در ادبیات فرانسه و روسیه شکل گرفت و تا اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ادامه یافت.

واقع‌گرایی اساساً واکنشی به ایده‌آلیسم و رمانتیسم است و نویسندگان منتسب به این سبک می‌کوشند چیزها را آن‌چنان‌که هستند بیان کنند و توصیفات رمانتیک، اغراق‌شده یا صناعت‌گونه در آثارشان کمتر دیده می‌شود.

ناتورالیسم و واقع‌گرایی سوسیالیستی از زیرشاخه‌های این سبک به‌شمار می‌آیند.

معنای رئالیسم در فلسفه

واقع‌گرایی یا رئالیسم، یک مکتب فلسفی است که ادّعا دارد بین علم و معلوم، قابلیت تطابق، وجود دارد؛ یعنی علم می‌تواند جهان را همان گونه که واقعاً هست، توصیف کند.

«واقع گرایی متضمن مفهوم صدق (یا حقیقت) یا کذب . هدف علم نزد واقع‌گرایان توصیف صادق و درست چگونگی واقعیت جهان است.»چنانچه گزاره‌ای که به آن علم داریم، در عالم خارج از ذهن نیز برقرار باشد، علم ما از معلوم «درست» و «صادق» است. در غیر این صورت علم ما «نادرست» و «کاذب» است.»

واقع‌گرایان معتقدند جهان مستقل از فهم انسان وجود دارد و فهم انسان می‌تواند کاشف پاره‌ای از امور در عالم خارج باشد. گزاره‌های درست امری از جهان واقع را چنان‌که هست، توصیف می‌کنند. واقع‌گرایان معتقدند نظریه می‌تواند صادق باشد حتی اگر کسی به آن اعتقاد نداشته باشد.

سعی‌مان را کردیم تا آنجا که ممکن است این مکتب را برای علاقه مندان و افرادی که بسیار نام آن را شنیده بودند ولی اطلاعی از آن نداشتند توضیح دهیم. گر چه این تمام آن چیزی نیست که می توان درباره این مکتب بیان کرد بلکه توضیحاتی ساده و پایه‌ای برای علاقه مندان است تا دنباله آن را گرفته و بیشتر درباره آن مطالعه نمایند.

به گونه ای،این مطلب را می توان اولین پله برای شناخت این مکتب دانست.

امیدوارم از قدم گذاشتن بر روی این پله راضی بوده باشید و اطلاعات مفیدی به دست آورده باشید.

در مقالات آینده  آشنایی بیشتری با مکاتب مختلف دیگر پیدا می کنیم و در نهایت به بحث نهایی خود می پردازیم، پس ما را در ادامه دنبال کنید و نظرات و انتقادات خود را با ما در میان بگذارید.

مقالات دیگر از این دسته:

۱_مکاتب داستان نویسی_آوانگاردیسم

برچسب ها
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بستن
بستن