بازی کامپیوتریفناوریگیمینگ
تاریخچه بازی های ویدیویی – بخش سوم
مقدمهای بر تاریخچهی بازیها
امروزه خیلی از ما بازیهای ویدئویی بسیاری را در سبکهای مختلف و دستگاههای متنوع تجربه کردهایم، اما بازیها نیز، همانند دیگر تکنولوژیها تاریخچهای داشتهاند، از جایی آغاز شده و سیر تکاملی خود را طی کردهاند. اکنون اما بازیها تنها یک سرگرمی چند دقیقهای نیستند، بلکه میتوانند با داستان پردازی و کارگردانی قوی اثری بیشتر از یک شاهکار سینمایی بر مخاطب بگذارند و یا حتی برای شبیهسازی در صنایع نظامی، خلبانی، رانندگی و علوم دیگر مورد استفاده قرار گیرند. درآمد بالای این صنعت باعث پیشرفت و توسعه سریع و عجیب آن در سالهای اخیر شده و ذهن بسیاری از کشورها و شرکتهای آنان را به سوی تولید و توسعه بازیهای ویدئویی سوق داده.
اکنون قصد داریم از طلوع کم فروغ تا موفقیت و محبوبیت امروزی این صنعت، فراز و نشیب و عوامل آن، مسیر پرچالش پیشرفت و توسعه روزافزون، رقابت شرکتهای بازیسازی و البته بعضی عناوین محبوب و خاطرهساز و داستانهای پشت اینها که احتمالا نشنیدهاید، همه را اینجا مورد بررسی قرار دهیم. پس اگر مطالعه سیر غریب این صنعت برایتان جالب است همراه ما باشید با سری مقالات تاریخچه بازیهای ویدئویی 🙂
دهه ۹۰ و حال و روز مساعد صنعت گیم
سالهای آخر دهه ۹۰ میلادی بازیها به مرور دچار تغییر و تحولاتی شدند؛ بازیهای آرکید دیگر در میان مردم محبوب نبودند و صف دستگاههای آرکیدی کوتاه و کوتاهتر میشد. البته نه به معنی اینکه بازیها محبوبیت خود را از دست داده نباشند، بلکه اتفاقاَ بازیهای کنسولی و کامپیوتری با سبکهای متنوع همچون اکشن، ماجراجویی، نقش آفرینی و اخیرا ورزشی به تازگی در میان بازیکنان جا افتاده بودند و مورد توجه قرار گرفته بودند.
اندکی بعد از آغاز نسل سوم کنسولها، توسعه بازیهای کامپیوتر سرعت بیشتری گرفت و بازار بازیهای مختص رایانههای شخصی شروع به رشد کرد. اما در پی پیشرفت بازیهای کامپیوتر، تولیدکنندگان کنسول دست روی دست نگذاشتند و به فکر توسعه کنسولها برای سرپا نگه داشتن شرکت خود در رقابت با کامپیوترها بودند. در این میان، امکان استفاده از پردازنده ۱۶ بیتی خبر خوشحال کننده برای تولیدکنندگان کنسول بود. پردازنده ۱۶ بیتی یعنی گرافیک بالاتر، یعنی جزئیات بیشتر، یعنی بازیهای بزرگتر، یعنی نسل جدید کنسولهای بازی!
چهارمین نسل کنسولها
عامل آغازگر نسل چهارم را میتوان تولید کنسول جدید کمپانی NEC دانست. کنسولی که سال ۱۹۸۷ در ژاپن با نام PC Engine عرضه شد و دو سال بعد در آمریکا با نام توربوگراف ایکس ۱۶ (TurbografX 16) به فروش رسید. اما با این حال پرچمداران نسل چهارم همچنان همان دو غول ژاپنی یعنی سگا و نینتندو بودند.
سگا که نسل سوم را به نینتندو باخته بود، زود دست به کار شد و در سال ۱۹۸۸ بهترین و پرفروشترین کنسول تمام دورانش، سگا جنسیس (Sega Genesis) را روانه بازار کرد. این دستگاه که به پردازنده ۱۶ بیتی مجهز بود با قیمت تقریبی ۱۸۹ دلار عرضه شد. خیلی زود این کنسول در آمریکا و اروپا به محبوبیت بالایی رسید و فروش خوبی را به ثبت رساند؛ آمار فروش این کنسول نزدیک به ۳۵ میلیون نسخه تا به امروز رسیده است.
نینتندو هم سرخوش از موفقیت کنسول خانگی NES، اقدام به عرضه اولین کنسول دستی خود با نام گیم بوی (Game Boy) کرد. دو نسخه سیاه-سفید (۱۹۸۸) و رنگی (۱۹۸۹) این کنسول مجموعاَ ۱۱۸ میلیون نسخه فروش کرد تا در لیست پرفروشترینها جایگاه سوم را از آن خود کند.
با این حال، عطش نینتندو فروکش نکرد و به قصد متوقف کردن سگا جنسیس، کنسول خانگی جدیدی را در سال ۱۹۹۱ روانه بازار کرد. کنسول ۱۶ بیتی سوپر نینتندو (Super Nintendo) یا سوپر انایاس (Super NES یا SNES) یا سوپر فمیکام (Super Famicom) با رویکرد مانور جدیتر و گرافیک بالاتر در فرانچایزهای محبوب خود روانه بازار شد و فروش نسبتا خوبی را هم تجربه کرد. هرچند نتوانست نسخه قبلی خود یعنی NES را پشت سر بگذارد اما موفق شد با ۱۵ میلیون فروش بیشتر نسبت به جنسیس بار دیگر مچ سگا را بخواباند.
بازیهای جالب توجه نسل چهارم
بازیهای تاثیرگذار زیادی در نسل چهار تولید شد اما به قصد خلاصه کردن مطلب، در زیر تنها به سبکهای پرطرفدارتر و بازیهای مهمتر نسل چهار نیمنگاهی داریم.
۱. نقش آفرینی
روز به روز عناوین نقش آفرینی (RPG) بیشتر مورد توجه قرار میگرفتند و مردم را بیش از پیش به سوی خود جذب میکردند. از بهترین آنها میتوان به The Legend Of Zelda : A Link To Past اشاره نمود که در سال ۱۹۹۱ توسط نینتندو برای SNES منتشر شد. این نسخه که امکان دویدن، حرکت در هشت جهت و مکانیزمهای تازه در مبارزات را فراهم آورده بود با استقبال زیادی مواجه شد. RPG مشهور دیگر نسل چهار و انحصاری سوپر نینتندو Final Fantasy VI (در آمریکا به نام Final Fantasy III)، محصول Square Enix بود که با تابوشکنی و اراِئهی عناصر متفاوت شهرت زیادی یافت؛ به طور مثال اولین RPG بود که داستان آن محدود به قرون وسطی نشده بلکه روایتی از دوران بعد از انقلاب صنعتی بود.
از دیگر محصول منحصر SNES اسکوئر انیکس، یعنی Chrono Trigger نمیشود به راحتی گذشت. محیط جذاب، داستان با پایانهای متفاوت و سیستم درگیریهای انقلابی این بازی طوری بود که انگار نقاط قوت همهی RPG های نسل را برداشته و ضعفی هم بروز نداده بود. اما در سبک RPG از سوی سگا فقط Phantasy Star IV توانست در قد و قوارهی RPG های نینتندو ظاهر شود پس به عاشقان نقش آفرینی حق بدهید که به سگا پشت کنند.
شما هم Zelda , Final Fantasy VI , Chrono Trigger و Phantasy Star IV را بازی کنید
۲. اکشن مبارزهای
از سوی دیگر، بازار بازیهای اکشن و مبارزهای هم شلوغتر از قبل شده بود. کپکام بازی Street Fighter II را در سال ۱۹۹۱ برای SNES ساخت تا توجه گیمرها به سوی سبک اکشن مبارزهای جلب شود. بازی دارای ۸ شخصیت مختلف بود که به صورت یک در مقابل یک و رودرروی هم مبارزه میکردند. حرکت چند ضربهای کامبو (Combo Attacks) ویژگی جالب توجه این بازی بود. یک سال بعد، طرفداران سگا مسرور از اینکه جایگزین استریت فایتر را یافتهاند، به استقبال Streets of Rage 2 رفتند (در ایران با نام «شورش در شهر» شناخته میشود). این بازی یک زیرسبک خاص از اکشن مبارزه به نام بیتاِمآپ (Beat ’em up) یعنی مبارزه تک نفره با تعداد زیادی از دشمنان است که از Double Dragon و Final Fight الهام گرفته و از موفقترینهای سبک خودش محسوب میشود.
در راستای توسعه بازیهای اکشن، انتشار اولین نسخه Mortal Kombat توسط Midway حسابی گرد و خاک به پا کرد. شاهکار Mortal Kombat تنها توسط ۴ نفر ساخته شد؛ یک طراح، یک انیماتور، یک برنامهنویس (اد بونِ معروف) و یک تدوینگر. صداگذاری محشر، تنوع محیط و بهینهسازی کنترلر (اولین بازی در این سبک که از یک دکمه جدا برای بلاک کردن استفاده شد) سبب شهرتش شد اما مهمترین ویژگی Mortal Kombat را شاید بتوان انیمیشنهای جذاب همراه با پاشیدن خون دانست. بازی به همین علت به خشونت بالا متهم شد و سازندگان برای اینکه انتشار بازی متوقف نشود، خون را با عرق جایگزین کرده و برای فعال کردن مود خون یک چیت کد مخصوص تعبیه کردند. امروزه هم سری Mortal Kombat موفقیت گذشته را تکرار میکند، البته با همان اندازه خون و خشونتی که مدنظر سازنده آن (NetherRealm) است.
شما هم Street Fighter 2 , Streets of Rage 2 و Mortal Kombat را بازی کنید
۳. پلتفرمر-ماجراجویی
دوئل سخت و نفسگیر در دنیای بازیها به خصوص در ژاپن بدون شک بین ماریو و سونیک بود. قصه این دو سر درازی دارد؛ در شرایطی که هنوز نسخههای قبلی فروش خوبی داشتند، نینتندو و سگا در تلاش برای غلبه بر دیگری و به نشان دندان تیز کردن، نسخههای مختلف و بیشمار از ماریو و سونیک را ریلیز میکردند. نینتندو Super Mario World را با همان پیشزمینه داستانی همیشگیاش، یعنی یافتن و نجات پرنسس ربوده شده معرفی کرد. به اضافهی گرافیک بهبود یافته و مراحل بزرگتر، یک بچه دایناسور به نام Yoshi نیز سر از تخم بیرون میآورد و از باب رفاقت به ماریو کمک میکند و به نوعی خود را به عنوان شخصیت جدید بازی معرفی میکند. Yoshi برای ماریو هم یک مرکب است و هم با نفس آتشینش دشمنان ماریو را قلع و قمع میکند.
سگا هم که ارائه بازی متفاوت با نینتندو را سیاست و هدف اصلی خود میدانست، نسخه دوم سونیک، Sonic the Hedgehog 2 را در راستای نسخه اول آن و بدون ذرهای تمایل به سبک ماریو ساخت و عرضه کرد. نسخه دوم مطابق با انتظارات، گرافیک بهتر و مراحل بزرگتری داشت. با این وجود، بزرگترین تغییر بازی، اضافه شدن روباهی به نام Tails بود که با چرخاندن دم خود پرواز میکرد. کاراکتر Tails هم مانند سونیک قابل بازی بود و امکان تغییر کاراکتر در میانه بازی هم فراهم بود. Sonic the Hedgehog اگر چه به لحاظ گیمپلی کمی از Super Mario عقب بود، اما جوجه تیغی آبیرنگ تیزپا، دوست داشتنیتر از لولهکش سیبیلوی کوتاهقامت بود و شاید همین امر تعادل نسبی را بین این دو عنوان حفظ کرده بود.
شما هم Sonic the Hedgehog 2 و Super Mario World را بازی کنید
بازگشت کامپیوتریها
پیشتر گفتیم که اولین بازیهای ویدیویی روی کامپیوترهای مخصوص اجرا شدند اما با تولید کنسولها، کم کم تمرکز بازیها بر روی کنسولها رفت و بازیهای کامپیوتری کمتر در کانون توجهات بودند اما بالاخره زمانی رسید که ورق برگشت. محبوبیت بازیهای مخصوص رایانهها از سال ۱۹۸۷ و با عرضه شدن بازی ورزشی Earl Weaver Baseball و یک سال بعد، با انتشار اولین نسخه از بازیهای Madden به نام John Madden Football توسط Electronic Arts قوت یافت. این دو عنوان از نخستینهای سبک ورزشی بودند و راهنمای مسیر برای عناوین ورزشی آتی.
شما هم John Madden Football را بازی کنید
تیراندازی از سبکهایی است که با کامپیوترها میانهی بهتری داشت و دارد. شرکت آمریکایی ID Software که به شوترهای خاص و کمنظیرش مشهور است در سال ۱۹۹۲ با ساخت بازی Wolfstein 3D و عرضه آن روی DOS به سبک تیراندازی که در ماراتن توسعه از دیگر سبکها عقب مانده بود، تکان جدی داد. نفوذ یک جاسوس آمریکایی در قلعه نازیها در آلمان سناریوی کلی بازی بود. این بازی ساده که حتی نشانه هدف گیری (Aim) ندارد از پیشگامان تیراندازی اول شخص (First Person Shooter یا FPS) و الگوی عناوین بعد از خود شد. بارزترین ویژگی این بازی یحتمل فضاسازی سه بعدی آن است.
شما هم Wolfenstein 3D را بازی کنید
سال بعد ID Software با سیگنالهایی که از موفقیت Wolfenstein 3D دریافت کرده بود بدون وقتکشی بازی Doom را برای DOS روانه بازار کرد. اینبار هم همان سبک، اما با تم فرازمینی نجات کره زمین و دفع بیگانگان. موسیقی هیجانانگیز سبک متال با هول و خوف این بازی به خوبی قرین شد و تجربهای جدید و دلنشین را برای اولین بار مهیا کرد؛ لذا هم به محبوبیت Doom و به طور کلی FPS افزوده شد و هم موسیقی متال!
شما هم Doom 1993 را بازی کنید
سخن آخر
غلبه نسبی نینتندو در نسل چهارم غیرقابل انکار است، اما سگا هم از سفره بینصیب نماند و هرچه نباشد اگر بهترین نبود، دومین بود. با این وجود، نسلهای بعدی از جادهی سگا-نینتندو اندکی منحرف شده و پای شرکتهای دیگری به میان میآید که دنیای گیم را متحول میکنند، پس نسلهای بعد را هم با الفبایت همراه باشید. شما درباره نسل چهار چه فکری میکنید؟ آیا نینتندو مستحق پیروز شدن بر سگا بود؟ آیا سگا در پیشبرد سیاستهای خود به اندازه کافی موفق بود؟ سوالات و نظرات خود را برایمان بنویسید و منتظر قسمت بعدی باشید 😉
چه خاطرات زیبایی زنده شد از بازی های ماریو و مورتال کمبات و نقش آفرینی ها و ….
با تشکر از متن خوبتون
کاش کمی از بازی ها بیشتر می گفتید و بازی های بیشتری رو مرور می کردید.
درسته، بازیهای خوب و مهم خیلی زیادن اما اگر بخوایم همه رو در این مقاله نام ببریم و دربارشون توضیح بدیم کمی شلوغ و آشفته میشه.
شاید بعدا در قالب یک سری مقاله دیگه بتونیم اختصاصی درباره همه این بازیها صحبت کنیم.
تشکر از شما : )
تو ایران نینتندو خیلی مظلومه. خیلی حیفه که خود من خیلی از بازیای خوبش رو نتونستم بازی کنم.
ممنون از این سری مقاله کامل
درسته، از همون اول هم آتاری و سگا بیشتر شناخته شده بودن و الان هم کمتر کسی نینتندو سوییچ داره.
حتی کنسول NES هم که خیلیا داشتنش، اکثرا با نام میکرو میشناسن و نمیدونن که محصول نینتندو بوده.
ممنون که مطالعه کردید