theme wordpress
هنری

مکاتب داستان نویسی_ناتورالیسم

با عرض سلام خدمت شما خوانندگان عزیز و گرامی.

با سری دیگری از مقالات مکاتب داستان نویسی درخدمت شما هستیم. با الفبایت همراه باشید.

توجه: اگر از ابتدای این مقالات با ما همراه بودید، نیازی به مطالعه دو تیتر پایین ندارید! 

مکتب

مکتب اصولا مجموعه ای از ویژگی ها و خصوصیاتی است که شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر کشور، در ادوار مختلف، در ادبیات به وجود می آورد. این ویژگی ها و خصایص، آثار نویسندگان یک دوره را از آثار نویسندگان دوره‌ی بعد متمایز می سازد.

گفتنی است که هر مکتبی دنباله و نتیجه ی طبیعی مکتب قبل از خود و گاهی نیز واکنش و اعتراضیه ای علیه مکتب قبلی است.

این نکته قابل اشاره است که مجموعه ی خصوصیات و ویژگی هایی که معمولا در هر مکتبی وجود دارد، پرداخته و تدوین شده ی منتقدینی است که بعد از وقوع مکتب و سیر طبیعی آن، همه ی این نمودار ها را جمع آوری و به مکتبی اطلاق کرده اند و آن را از مکاتب دیگر مجزا ساخته اند.

اکثر آثار هر دوره که بدان مکتب وابسته اند، معمولا دارای همان خصوصیات و ویژگی ها هستند. در حقیقت، باید اشاره کرد که بیشتر پایه گذاران نخستین مکاتب از ویژگی های خاص آثار خود آگاه نبوده اند.بعضی از مکتب های هنری جهان معاصر، آگاهانه توسط تعدادی از هنرمندان به وجود آمده و بعد ها بیانیه‌ی ادبی و هنری آن ها تدوین و اعلام شده است.

مکتب و فلسفه

اصولا در پس هر مکتبی یک جهان نگری فلسفی نهفته و یا اینکه از دیدگاه های فلسفی تغذیه شده است. به دیگر سخن، قبلا یک مکتب فلسفی به وجود آمده و سپس در ادبیات نیز تاثیر گذاشته و آثاری با خصوصیات آن مکتب فلسفی در زمینه ی ادبیات نیز به وجود آورده است (مثل تاثیر فلسفه اگزیستانسیالیسم در ادبیات و یا مکاتب دیگر فلسفی.)
در این سری مقالات، مکاتبی بررسی می شود که ادوار مختلف داستان نویسی و به ویژه رمان را تحت تأثیر خود قرار داده و آثار متمایزی را به وجود آورده اند که علاقه مندان را به شگفتی وا میدارد.

منشاء ناتورالیسم:

رمان ناتورالیستی از بطن رئالیسم زاده شد و در فرانسه بود که نخستین پیشروان آن به سرکردگی امیل زولا ظاهر شدند.

انفکاک و جدایی رئالیسم و ناتورالیسم از یکدیگر دشوار است، اما چنین می‌نماید که ناتورالیسم نه تنها با نوعی مطلقیت بدبینانه سرشته شده، بلکه نگاه فرارونده‌ای هم به جنبه ها و وجوه فیزیکی و زیست شناختی وجود انسان انداخته است.

فرضیات رمان‌های ناتورالیستی

در رمان‌های ناتورالیستی، انسان موجودی نیست که الهام از آسمانها و نیروهای لاهوتی بگیرد، بلکه محصول نیروهای طبیعی و انسان ناسوتی (دنیای مادی) است و وظیفه رمان‌نویس ناتورالیست آن است که ذات طبیعی انسان و محیط او را جست و جو کرده و برای خواننده باز نماید.

ذائقه و سلیقه خوانندگان در مورد رمانهای بالزاک و استاندال با ارائه صراحت کامل نسبت به فرآیندهای اساسی زندگی همخوانی نداشت، اما ناتورالیستها قبل از اینکه صراحت ادبی آنها بتواند بر مسائل مختلف آثارشان غالب آید، با تبعیض و تعصب و سانسور به کشمکش پرداختند.

اوج‌گیری

قرن بیستم نیز رهیافت ناتورالیستی را در اختیار آنها قرار داد; اما ناتورالیسم با نوعی تکنیک و فن بازنمایی سر و کار داشت، که فلسفه نسبتاً غیرارادی امیل زولا و پیروانش نتوانست آن را کاملاً عرضه نماید.

مکتب ناتورالیسم در قلمرو رمان‌نویسی پس از جنگ اول جهانی تحرک بیشتری یافت; زیرا رمان‌نویسان احساس کردند وظیفۀ تصویر آلام، صدمات و آشفتگی زندگی نظامی، سربازی را بر عهده دارند; بدون اینکه به حسن تعبیر و یا درازگویی و اطناب (مبالغه و زیاده‌گویی) روی بیاورند.

اولین نوشته جیمز جویس، هنگامی که در سال ۱۹۲۲ منتشر شد، نخستین رمانی بود که می خواست کل صراحت طبیعی را از نظر هنرمندانه، و در تقابل با اخلاقیات، توجیه و تفسیر نماید. این رمان با عینیت نسبتاً علمی جنبه‌های مختلف زندگی معمولی شهری را تصویر می‌کرد.

جویس

 جویس

با اینکه جویس آثار امیل زولا را مورد مطالعه قرار داده بود، ولی در نوشتن این رمان ظاهراً تحریکات و تاثیرات خود را از روح نوشته‎های یک نویسنده ناتورالیستی متقدم یعنی؛ فرانسوا رابله، نویسنده بی‌پروا قرن شانزدهم فرانسه، دریافت کرد; چون این تاثیرپذیری متناسب با کاربست سنت کاتولیکی نیز بود که جویس آن را در اثر خود، متبلور و پررنگ ساخته بود. در حالی که میدانیم خود امیل زولا شخصی آتئیست (بی‌‌خدا) بود.

اصلاً برای عقاید زیبایی شناختی جویس، یک گناه و نقصان محسوب می شد که لئونارد بلوم را بدون تخلیه شکم مشغول خوردن صبحانه گرداند و یا او را به حمام گسیل دهد.

فن خود گویی درونی که جریانی از تفکرات و عواطف درونی و تصفیه نشده شخصیتی را بازگو می کرد، نهایت صراحت لهجه و رک‌گویی را در بررسی وظایف و تعهدات طبیعی ارائه می داد.

امروزه روشن شده که جویس در نوشتن این رمان، قصد هیچ نوع هرزه‎درایی و طرح مسائل خارج از اخلاق را نداشته است; او می خواسته زندگی را به همان صورتی که وجود داشته نمایش دهد (حتی بدون هیچ نوع هدف تعلیمی مثل زولا) و همین مسئله ایجاب کرده که وی مسائل غیر اخلاقی را فراتر از قوه پذیرش سنتی عملکرد به تصویر بکشد.

مشکلات ناتورالیست‌ها و رهایی از آنها

گفتنی است که رمان نویسان ناتورالیست دارای مشکلات اجتماعی و حقوقی زیادی بودند –اتهامات هرزگی، توقیف و تضعیف و طرد از سوی ناشران- اما این مکتب با تحولات اجتماعی غرب بالاخره جای خود را باز کرد و مخصوصاً در انگلیس و ایالات متحده که محدودیت های زیادی در مقابل نویسندگان مدعی مکتب ناتورالیسم وجود داشت، جا افتاد.

آثار امیل زولا در مقایسه با آثار سایر نویسندگان ناتورالیست، از مقبولیت برخوردار بود.

امیل زولا

ناتورالیسم از چه تاثیر گرفت؟ و ناتورالیست‌ها از که؟

ناتورالیسم بیشتر از رئالیسم تحت تأثیر نگره‌های دنیوی و علمی معاصر بود که اگوست کنت، داروین، ایپولیت تن و کلودبرناد نمونه های شاخص این نگره و تسریع کننده آن بودند.

تأثیر زولا در بعضی از نویسندگان، همچون جورج مور (۱۹۳۳-۱۸۵۲) ایرلندی و فرانک نوریس (۱۹۰۲-۱۸۷۰) آمریکایی، صریح و مستقیم بود. ولیکن ناتورالیسم نویسندگانی چون تام هاردی، استفن کرین(۱۹۰۰-۱۸۷۱) و تئودور درایزر داشت که توانستند پاسخی گرم و تجربی به بعضی از شرایط موجود بومی و علم گرایی که در همه جا فراگیر شده بود، بدهند.

فرانسه، دشت ناتورالیسم‌ها

ناتورالیسم در واقع در جایی توانست شکوفا شود که سنت ادبی موجود، فضا و زمینه مناسب و مطلوبی را فراهم ساخته بود. آن سنت در هیچ جا مناسب‌تر از فرانسه نبود و لذا در فرانسه بود که ناتورالیسم از نخستین جوانه‌ها و شکوفه‌های خود به مدت چندین سال برخوردار شد.

با اینکه تأثیر علم در توسعه و تحول ناتورالیسم اهمیت داشت، ولی بینش و جهان‌نگری علمی تاثیر بیشتری بر نهضت ناتورالیسم که منطق درونی آن محسوب می‌شد داشت.

پیشرفت یا تغییر؟

هنگامی که ناتورالیسم فراتر از ناتورالیستهای نخستین فرانسه یعنی برادران گنکور و امیل زولا و مرزهای فرانسه رفت، انشعابات متعددی از نوع ناتورالیسمی که آنها مدعی‌اش بودند، پدید آمد.

فروید

با ظهور آثار نظریه پردازان مختلف دیگر نظیر اسپنسر، نیچه، لوب، فروید، پاولوف و یونگ، اعتقادات نویسندگان، خصوصی و عمومی، کژتاب شد و تعدادی از رمان نویسان تحت تأثیر یک یا چند نفر از این اندیشمندان به برخی از جزمیتها، نظیر وراثت انسانی، وسواسهای زیست‌شناختی، محیط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی، ذائقه جنسی و یا واکنشهای شرطی و ضمیر ناخودآگاه انسانی تاکید کردند.

آنها درصدد بودند تا انسان را موجودی تصویر کنند که با ترکیب وهم‌انگیزی از نیروهای آنچنانی، به مانند ضروریات مرکب و نیروهایی غیرطبیعی و در محیطی روان شناختی حبس و احاطه شده است.

به نظر زولا، انسان با اینکه دارای ارادۀ آزاد نیست، ولی می تواند با شناسایی و کنترل نیرو های همبستۀ وجود خود و شرایط خویش را تغییر دهد و در غایت یک نظم اجتماعی آرمانی خلق کند.

در آثار نویسندگانی چون ارنست همینگوی و فاکنر که داستانهایش عموماً جهتگیری شدید ناتورالیستی است، خصوصاً زمانی که قهرمان داستان دارای خود آگاهی، تفکر و عینیت باشد.

حرف آخر

ادبیات داستانی ناتورالیستی، به ویژه در تحولات و پیشرفتهای متأخر خود، انواع گسترده‌ای از سبکها و تکنیک‌ها را به نمایش گذاشت.

مثلاً سبک استفن کرین در یک زمان هم امپرسیونیستی، شاعرانه و هم سمبولیکی بود، در حالی که ادبیات داستانی فرانک نوریس گرایش شدید به رمانتی سیسم و ملودراماتیک و نیز سمبولیک داشت. پس، در عمل، تنها عاملی که ادبیات داستانی ناتورالیستی را مشخص و معین می سازد، اعتقاد پشت پردۀ نویسنده است به این که سرنوشت انسان – به هر دلیل طبیعی- ناگزیرانه به وسیلۀ نیرو هایی که در آن سو قدرت و توان اوست، از پیش تعیین شده و یا واقعاً همینطور هم هست.

تاثیرات ناتورالیسم

ناتورالیسم در خارج از فرانسه تأثیرات شدیدی به ادبیاتهای ملی کشور های اروپایی به جاگذاشت، از جمله: آلمان( در نوشته های هاوپتمان و آرنو هولتس)، سوئد ( آثار استریندبرگ)، دانمارک(آثاربراندس)، نروژ(آثار بیوانسن)، ایتالیا(آثارجورج مور و جورج گیسینگ) و ایالات متحده.

به مانند مقالات پیشین آن چه گفته شد تنها قسمت کوچکی از ادبیات ناتورالیسم را نمایش می‌دهد و پیشنهاد اینجانب به شما آن است که به مطالعه آثار این سبک بپردازید تا بیش از پیش با این مکتب آشنایی یابید و از خواندن آنان لذت ببرید.

در نهایت اگر پیشنهادی، انتقاد، نظر و حتی سوالی نسبت به این مقاله و مقالات دیگر اینجانب داشتید تمام و کمال در خدمتم و امیدوارم در ادامه نیز ما را همراهی نمایید.

با الفبایت همراه باشید!!

برچسب ها
نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بستن
بستن