تاریخچه بازی‌های ویدئویی – بخش دوم

مقدمه‌ای بر تاریخچه‌ی بازی‌ها

امروزه خیلی از ما بازی‌های ویدئویی بسیاری را در سبک‌های مختلف و دستگاه های متنوع تجربه کرده‌ایم، اما بازی‌ها نیز، همانند دیگر تکنولوژی‌ها تاریخچه‌ای داشته‌اند، از جایی آغاز شده و سیر تکاملی خود را طی کرده‌اند. اکنون اما بازی‌ها تنها یک سرگرمی چند دقیقه‌ای نیستند، بلکه می‌توانند با داستان پردازی و کارگردانی قوی اثری بیشتر از یک شاهکار سینمایی بر مخاطب بگذارند و یا حتی برای شبیه سازی در صنایع نظامی، خلبانی، رانندگی و علوم دیگر مورد استفاده قرار گیرند. درآمد بالای این صنعت باعث پیشرفت و توسعه سریع و عجیب آن در سال‌های اخیر شده و ذهن بسیاری از کشور‌ها و شرکت‌های آنان را به سوی تولید و توسعه بازی‌های ویدئویی سوق داده.

اکنون قصد داریم از طلوع کم فروغ تا موفقیت و محبوبیت امروزی این صنعت، فراز و نشیب و عوامل آن، مسیر پرچالش پیشرفت و توسعه روز‌افزون، رقابت شرکت‌های بازی‌سازی و البته بعضی عناوین محبوب و خاطره ساز و داستان های پشت این‌ها که احتمالا نشنیده‌اید، همه را اینجا مورد بررسی قرار دهیم. پس اگر مطالعه سیر غریب این صنعت برایتان جالب است همراه ما باشید با سری مقالات تاریخچه بازی های ویدئویی 🙂

• مطالعه بخش اول تاریخچه بازی های ویدئویی
• مطالعه بخش سوم تاریخچه بازی‌های ویدیویی

سقوط ناگهانی در روند موفقیت

ابتدای سال ۱۹۸۳، روند پیشرفت و محبوبیت صنعت گیم به طور ناگهانی متوقف شد و بسیاری از شرکت‌ها در میان این بحران غیرمنتظره ورشکست شدند و تعداد زیادی هم پس از تحمل زیان اقتصادی هنگفت، از این صنعت کنار کشیدند. مردم، دیگر مانند سابق برای بازی کردن و خرید کنسول‌های روز هیجان‌زده نبودند و علاقه چندانی به محصولات جدید نشان نمی‌دادند. دستگاه‌ها و کارتریج بازی‌ها مشتری نداشتند و در ویترین مغازه‌ها و انبار فروشگاه‌ها خاک می‌خوردند. اما این معلول هم عللی داشت که در زیر به چند مورد مهم اشاره خواهیم کرد.

• اشباع بی دلیل بازار از انواع کنسول‌ها : به دنبال موفقیت کنسول های نسل دوم نظیر آتاری ۲۶۰۰ و اینتلیویژن (Intelliviosn) و سود آن‌ها از فروختن دستگاه‌های خود، کمپانی های متعدد تصمیم به تولید کنسول جدید گرفتند. در ابتدا خیلی بد به نظر نمی‌رسید اما در عمل بازتاب خوبی نداشت. مشتری وارد فروشگاه میشد و با انواع مختلف مدل‌هایی از کنسول که اسمشان را برای اولین بار می‌شنید مواجه می‌شد. این وضعیت علاوه بر سردرگم کردن مشتری‌ها، امکان بازی کردن بازی‌های مشترک با بقیه کنسول‌ها را نیز از آن‌ها سلب می‌کرد، زیرا به درستی مشخص نبود شرکت بازیساز از میان این انبوه، برای کدام دستگاه‌ها بازی خود را عرضه خواهد کرد.
• کمیت از کیفیت پیشی می‌گیرد : توسعه دهندگان بازی نیز به دنبال تولید کنندگان کنسول شروع به عرضه بازی‌های کم کیفیت در کمترین زمان و بیشترین تعداد کردند. فاجعه اینجاست که بعضاً حتی زمانی را برای تست کردن و رفع باگ اختصاص نداده و هرچه سریعتر اقدام به عرضه بازی می‌کردند. عنوان (Extra-Terrestrial) اختصاراً .E.T در همین دوره به بدترین بازی تاریخ مشهور شد. بعد از مدفون شدن میلیون‌ها نسخه از این عنوان، مدیر تیم توسعه دهنده اعتراف کرد که از زمان آغاز پروژه تا عرضه آن تنها شش هفته به طول انجامید!
• عقل سلیم : کامپیوتر‌های خانگی در این مقطع از زمان، پس از پیشرفت در قابلیت‌ها، افزایش کارایی و افزایش تولید، حال به قیمتی نزدیک به قیمت یک کنسول بازی رسیده بودند. لازم به ذکر است کامپیوتر‌های خانگی قابلیت اجرای بازی‌ها را حتی با کیفیت بهتر دارا بودند. پس عقل سلیم حکم می‌کند که مردم به جای یک کنسول بازی، یک کامپیوتر خانگی با چندین کارایی مختلف خریداری کنند.
• تلاطم آتاری : شرکت آتاری نیز در این بحبوحه کنترل اینکه به کدام شرکت‌ها اجازه انتشار بازی برای آتاری ۲۶۰۰ را صادرکند، از دست داد. بدین ترتیب بازی‌های کم کیفیت و ضعیف از جمله .E.T به این کنسول راه یافتند. آتاری اشتباه بعدی را با مانور دادن بیش از حد و بی معنی بر روی بازی pac-man و عرضه نسخه‌های متعدد و تعداد بالای این عنوان مرتکب شد. شایعاتی از بحث و جدل داخلی آتاری با برنامه‌نویسانش نیز شنیده می‌شد. این اشتباهات آتاری به شکل گیری این بحران کمک زیادی کرد، طوری که این دوره رکود در ژاپن به تلاطم آتاری (Atari shock) شناخته می‌شود.

بار دیگر نینتندو برمی‌خیزد

سال ۱۹۸۵، شرکت ژاپنی نینتندو نسخه دوم و ارتقا یافته کنسول FamiCom را با نام NES) Nintendo Entertainment System) وارد بازار کرد. رئیس نینتندو طی یک سخنرانی کنسول جدید را معرفی کرد و جملاتی درباره تغییر وضعیت و برنامه‌های پیش رو عنوان کرد :

 آتاری سقوط کرد زیرا بیش از اندازه دست توسعه دهندگان را باز گذاشت، پس فروشگاه‌ها از بازی‌های بی‌ارزش پُر شدند. دیگر هر شرکتی اجازه انتشار بازی برای کنسول جدید نینتندو را نخواهد داشت و بازی‌های نینتندو فقط باید با مهر رسمی نینتندو خریداری شوند.

بدین ترتیب، تمرکز بر روی بازی های کمتر با کیفیت بالاتر رفت تا نسل سوم به طرز متفاوتی آغاز شود.

سیستم جدید نینتندو که عمدا بی شباهت به کنسول های قبل از بحران ساخته شده بود، به خوبی میان مردم جا افتاد و به پیکر کم‌جان صنعت نوپای گیم کمک کرد تا بار دیگر روی پای خود بایستد. قیمت قابل قبول ۱۹۹.۹۹ دلاری به همراه سیاست گذاری درست از سوی نینتندو، دوازدهمین کنسول پرفروش تاریخ را حاصل شد. جهش بزرگی که سیاست‌های نینتندو و کنسولش در کیفیت بازی‌ها ایجاد کرد منحنی پیشرفت صنعت بازی‌های ویدیویی را به سوی آسمان سوق داد و همچنین پایه گذار تعدادی زیادی از بازی‌های موفق آینده نیز شد. چند نمونه از بهترین بازی‌هایی که برای کنسول NES منتشر شدند را در زیر ببینید:

Metal Gear

اولین بازی از سری محبوب متال گیر و همچنین اولین بازی ساخته نویسنده، کارگردان و طراح بازی پرآوازه ژاپنی، هیدئو کوجیما (Hideo Kojima) در سال ۱۹۸۷ توسط کونامی (Konami) منتشر شد. این عنوان با داستان و گیمپلی خاص و جذابش هم کوجیما را در دنیای گیم مطرح کرد و هم پایه گذار سبک مخفی‌کاری (Stealth) یکی از محبوب‌ترین سبک‌های امروزه بازی‌های ویدیویی شد. کاراکتر اصلی بازی، سالید اسنیک (Solid Snake) نیز در میان اکثر طرفداران گیم به اندازه کافی معروف و شناخته شده است.

شما هم متال گیر را بازی کنید

The Legend of Zelda

اثری که سری افسانه زلدا بر پیشرفت بازی‌ها به خصوص سبک‌های نقش آفرینی و اکشن-ماجراجویی گذاشت غیرقابل انکار است. انتشار اولین نسخه این فرانچایز در سال ۱۹۸۶ توسط نینتندو، گامی بلند و رو به جلو برای دنیای گیم محسوب می‌شد. شاید داستان به اندازه متال گیر جذاب نبود اما عناصر تازه‌ و خلاقانه‌ای که برای اولین در گیمپلی به کار رفته بود (به ویژه در نسخه‌های سه بعدی) خط مشی و الگوی عناوین بعد از خود شد تا خود را به فهرست بهترین‌های تاریخ تحمیل کند. نسخه Ocarina of Time از این مجموعه با امتیاز ۹۹ در صدر لیست متاکریتیک جا خوش کرده است.

شما هم افسانه زلدا را بازی کنید

Metroid

همگام با زلدا، نینتندو متروید را نیز در همان سال منتشر کرد. باز هم با همان ژانر اکشن-ماجراجویی اما با زاویه دوربین و عناصر متفاوت. سری متروید هم راه موفقیت را دنبال کرد و فروش خوبی را تجربه کرد. نکته جالب توجه در متروید این بود که کاراکتر اصلی آن یعنی Samus Aran بر خلاف انتظارات یک زن بود، در حالی که تا پایان بازی هیچ کس فکر نمی‌کرد زیر این زره فلزی کاراکتر مبارز و شجاع سری متروید یک زن باشد؛ چراکه تا قبل از آن، چنین چیزی کم سابقه بود.

شما هم متروید را بازی کنید

مجموعه‌های محبوب دیگری نیز در NES حضور داشتند که نسخه‌های پیشین آن‌ها برای کنسول‌های قبلی ساخته شده بود و دنباله آن‌ها در NES از عناوین موفق و پرفروش این کنسول محسوب می‌شوند. از مهمترین این عناوین میتوان به Super Mario Bros ،Castlevania ،Mega Man و Final Fantasy اشاره کرد. بازی مشهور و پرطرفدار Tetris هم که در ایران با نام خانه‌سازی شناخته می‌شود، برای NES عرضه شد و نزدیک به سه دهه در صدر لیست پرفروش‌ترین بازی‌های تاریخ حضور داشت.

ظهور رقیب قدرتمند، باز هم از سرزمین آفتاب

سال ۱۹۸۶ کمپانی ژاپنی سگا (SEGA) کنسول خانگی مستر سیستم (SEGA Master System) را با قیمت مشابه رقیب خود وارد بازار کرد تا سلطه نینتندو را کمی عقب براند. سگا تلاش کرد با رو کردن بازی‌های جذاب‌تر و با گرافیک بالاتر، بازار کنسول‌ها را در دست بگیرد، اما در نهایت ناچار شد طعم تلخ شکست را بچشد. هر چند فروش خوب این کنسول، سگا را در مسیر پیشروی قرار داد، اما هرگز برای شکست دادن NES کافی نبود. با این حال عناوین خاطره‌انگیز زیادی برای این دستگاه منتشر شد که به توضیح دو نمونه از آن‌ها بسنده میکنیم.

Sonic the Hedgehog

برگ برنده سگا در رقابت با نینتندو بدون شک سونیک (Sonic) بود که اتفاقا محبوبیت زیادی پیدا کرد. سونیک، جوجه تیغی آبی رنگ با سرعت باورنکردنی و شجاعت مثال زدنی‌اش، برای متوقف کردن دکتر اگمن (Doctor Eggman) به جزیره جنوبی می‌رود. دکتر اگمن دانشمندی شرور است و به دنبال جواهراتی میگردد که به او قدرت بی‌پایان می‌دهد و برای رسیدن به هدفش حیوانات جنگل را به ربات تبدیل کرده تا با دشمنانش مبارزه کنند. شما باید در نقش سونیک حیوانات را به حالت عادی خود برگردانید، جواهرات را قبل از اگمن جمع آوری کنید و در آخر، جزیره را از وجود اگمن پاک کنید و بازی را به اتمام برسانید. سری بازی سونیک تا به امروزه هم ادامه یافته، هر چند با کیفیت مورد انتظار، فاصله زیادی دارد.

شما هم بازی سونیک را تجربه کنید

Asterix

یکی دیگر از سری بازی‌های محبوب این کنسول، فرانچایز آستریکس است. بازی بر اساس یکی از کمیک‌های مشهور فرانسوی به همین نام است. خلاصه داستان کمیک و بازی در شرایطی روایت می‌شود که فقط یکی از قبایل روم باستان توسط سزار اشغال نشده و آستریکس به همراه دوستش اوبلیکس و به کمک معجون‌های قدرتی که کشیش قبیله آن‌ها را می‌پزد، برای دفاع از قبیله دست به کار می‌شوند. بازی دارای رنگ‌های زنده و متعدد و گیم‌پلی سرگرم‌ کننده است. یک سکو بازی دو بعدی صفحه متحرک، با قابلیت انتخاب شخصیت در بازی. کاراکتر آستریکس زیرک و چابک، در حالی که اوبلیکس کُند، اما قدرتمند است. 

شما هم بازی آستریکس را تجربه کنید

علاوه بر بازی‌های انحصاری، مستر سیستم از دنباله بازی‌های مشهور نظیر Golden Axe و Wonder Boy نیز پشتیبانی کرد تا بر مخاطبان و مشتریان خود اضافه کند.

در این مدت، کنسول‌های نسل سومی دیگری نیز وارد بازار شدند اما هیچکدام به موفقیت NES و SEGA Master System دست نیافتند. آتاری هم با عرضه کنسول آتاری ۷۸۰۰ تلاش کرد تا بار دیگر خود را به قله صنعت گیم برساند اما علیرغم قیمت پایینتر دستگاهش (۱۴۰ دلار) نسبت به رقبا، باز هم نتوانست در خانه‌ها برای خود جای زیادی باز کند.

در بخش بعدی به سراغ نسل چهارم خواهیم رفت. به نظر شما آیا ممکن است بحرانی که در اواخر نسل دوم گریبان صنعت گیم را گرفت بار دیگر برای نسل‌های امروزه یا آینده اتفاق بیفتد؟ دراینصورت آیا باز هم مسیر پیشرفت از بن بست بیرون خواهد آمد؟ حتما نظرتان را در این مورد برایمان بنویسید : )